Uzun pozlama konusu ilgimi çektiği için bu konuda araştırmalar yaptım ve gerekli birkaç ekipmanı da aldıktan sonra demelere başladım. Genel olarak aynasız m43 format kullanan makinelerde de yapılanlar farklı olmamasına rağmen kendi tecrübelerimi paylaşmak istedim. Uzun pozlama konusunda fikirleri ve önerileri olanlar herkesi paylaşıma davet ediyorum. ☺
Öncelikle uzun pozlama (long exposure) sabit duran bir kadraj içinde devinime sahip hareketli diğer nesneleri ya da ortamları normalden daha uzun süre pozlamamızdır. Zaten çoğu kişinin gözünde hemen otobanda giden araçların ışıklarının uzadığı “light trail” içeren fotoğraflar canlanmıştır.
Bu tür fotoğraflar elde etmek için fotoğraf makinemizin dışında 3 ayrı ekipmana ihtiyacımız olabilir ama olmazsa olmaz tek ekipman kesinlikle sağlam bir üçayaktır (tripod). Diğer 2 ayrı ekipman da doğal yoğunluk filtresi (Neutral Density / ND Filter) ve zaman ayarlı deklanşör kumandasıdır (shutter release cable / shutter remote). Bunların da nasıl kullanılacağını adım adım anlatmaya çalışacağım. Konuyu kullanacağımız ekipmanlara göre üç bölüme ayırdım.
1-) Makinenin otomatik pozlama yapabildiği maksimum süreye (benim örneğimde 60 saniye) kadar sadece tripod ile uzun pozlama yapabilmek için:
Önemli olan, objektifinize ne kadar ışık girdiğini hesaplamak ve bu ışık miktarını mümkün olduğunca azaltarak pozlama süresini uzatmaya çalışmaktır. Örneğin bu
Kiz Kulesi in İstanbul by Güven Gül fotoğraf 50sn. kadar pozlanarak sabah saat 5.30 gibi çekildi. Güneşin yeni doğduğu ve yeni battığı saatler uzun pozlama yapmak için oldukça uygundur. Bu saatlerde herhangi bir nd filtreye ihtiyaç duymadan pozlama sürenizi uzatabilirsiniz. Yapmanız gereken diyagramı mümkün olduğunca kısmak ve iso değerinizi mümkün olduğunca küçültmektir. Makineniz sadece belli bir süreye kadar otomatik pozlama yapabilir. Benim kullandığım Panasonic GH3 maksimum 60 saniye pozladığı için diyaframı ve iso’yu da 60saniyeyi geçmeyecek şekilde ayarlamam gerekiyordu. Bu örnekte f/16 ve iso 125 kullandım. (Her lensin optimum f değeri farklı olduğu için kullanılan lensi tanımak aslında önemlidir, çoğu aynasız lenste f/16’dan sonra keskinlik ciddi şekilde düşmektedir). Ayrıca bu tür çekimlerde makineyi mümkün olduğunca sabit tutmak önemli olduğu için birkaç saniyelik “shutter delay” uygulanmasında ve titreşim önleyicinin kapalı olmasında fayda vardır. 2-) 60 saniyeye kadar ND filtre kullanarak (benim örneğim 10 stopluk bir nd filtre) pozlama yapabilmek için:
ND filtreler objektife giren ışığı azalttığı için gündüz ışığın daha fazla olduğu zamanlarda da uzun pozlama yapabilmemize yarar. Tıpkı güneş gözlüğü gibi lensin önüne takılarak daha karanlık görüntü almamıza yarar. Yuvarlak (circular) olanlarının yanı sıra, kare şeklinde olanları da vardır. Daha fazla kullanılan ve daha pratik olan yuvarlak (circular) filtreler üzerinden konuya devam edeceğim. ND filtreler için seçim kriterlerimizin başında lensimize uygun bir çapta olması ve ND filtrenin derecesidir. Zaten uygun olup olmadığı mm cinsinden lensinizin önünde belirtilir (46mm, 52mm, 56mm gibi). Diğer kriter ise konu filtrenin ne kadar koyu olduğu yani ışık miktarını ne kadar azalttığıdır. Bu da stop değeri ile belirtilir. Örneğin 3 stopluk bir filtre normalde 1/60 olan pozlama süresini 1/8’e düşürecektir (1/60 1 stop düştüğü zaman 1/30, 2 stop düştüğü zaman 1/15, 3 stop düştüğü zaman 1/8 olacaktır). Hesaplama hep bu şekilde yapılır. Benim bu örneğim
Kiz Kulesi in İstanbul by Güven Gül de 10 stopluk bir filtre kullanarak güneş doğduktan sonra yine sabah saatlerinde f/11 iso400’te 60sn. pozlama yapılarak elde edildi. Bu arada diğer bir yardımcı ekipmana geçeceğiz o da akıllı telefonunuz ☺ Android ya da Ios’ta çok kolay bir şekilde yüklenebilen herhangi bir “exposure calculator” programı kullanacağız. Çünkü eğer bulunduğunuz ortam çok aydınlık değilse ve benim gibi 9-10 stopluk yüksek dereceli bir filtre kullanıyorsanız filtreyi lensinize taktığınız an ekranda ya da vizörde görebileceğiniz tek şey simsiyah bir görüntü olacaktır ☺ Böyle bir durumda da “exposure calculator” programını kullanarak rahatça hangi ayarlarda pozlama yapmamız gerektiğini bulabileceğiz. Bu programların amacı filtresiz ölçtüğünüz değerleri girerek filtre takıldığı zaman ne kadar pozlama yapacağınızı öğrenmektir. Ayrıca filtreyi takmadan önce netlemeyi de otomatik değil manuel olarak yapmamız gerekebilir. Çünkü filtreyi taktığımızda çok karanlık ise makine netleyecek yeri bulamaz. Bu nedenle filtreyi takmadan önce ölçüm yaptığımız sırada seçeceğimiz kadrajı tam olarak belirledikten sonra AFile otomatik netleme yapıp ardından focus ayarını manuele (MF) getirmektir. Gerekirse direkt manuel olarak da netleme mesafesini seçebilirsiniz. Buradaki kritik nokta makinenizin maksimum pozlayabildiği süreyi geçmemenizdir. Eğer benim kullandığım gibi 9 ya da 10 stopluk bir filtre kullanıyorsanız ve etraf karanlıksa bu ufak hesaplama programı kullanarak tersten gidebilirsiniz. İlk başta normal değerlerinizi girerek ne kadar pozlama yapmanız gerektiğini bulanacaksınız ardından da pozlamayı 60 saniyede tutacak şekilde f değerini de iso ayarını değiştireceksiniz. Örneğin normalde uygulayacağız iso 200 iken bu değerde pozlama süresini 2 dakika bulursanız bu kadar süre pozlama yapamayacağınız için iso yu 400’e getirirerek 60 saniye pozlama elde edebilirsiniz. Şimdi ise sırada 60 saniyeden fazla pozlama yapabilmek için “bulb” modu kullanmakta ☺3-) “Bulb” modunda “shutter remote” kullanarak istediğiniz sürede uzun pozlama yapabilmek
Aslında bu son aşama en doğru sonucu veren uygulaması da son derece kolay olan bir yöntemdir. Fakat bu şekilde pozlama yapabilmek için mutlaka mutlaka zaman ayarlı bir uzaktan kumanda kullanmanız gerekmektedir. Bu kumandalar wireless olabildiği gibi kablolu da olabilir. Ben Ebay’dan 15 dolara TC-RS1 Wireless Shutter Remote ürününü aldım. Gayet ucuz bir şekilde işimi görüyor ☺ Bu arada sadece uzun pozlama için değil time lapse ya da bunun gibi başka zaman ayarlı çekimler için de kullanılabiliyor fakat biz konumuzu çok dağıtmayalım. Artık tripodumuz, nd filtremiz, deklanşör kumandamız ve calculator programımız olduğuna göre helva yapabiliriz
İlk başta filtresiz olarak örneğin "A" modunda sectiğimiz F değerinde ve iso değerinde enstantanenin ne kadar olduğuna bakıyoruz. Yani bulunduğumuz ortamın ışık değerine göre makineye otomatik ölçüm yaptırıyoruz. Diyelim ki F/16 ve iso200 de 1/4 shutter değeri aldık, şimdi bu değerleri ve kullanacağımız filtrenin değerini programdan seçiyoruz (kendimiz de hesaplayabiliriz fakat bir iki stoptan sonra yanılabileceğimiz için akıllı telefon kullanmak çok daha rahat oluyor, hatta hemen telefonunuza yükleyip deneyebilirsiniz:) ) ve girdiğimiz değerlere göre 10 stopluk bir filtrede sonuç 4dk.16.sn. oluyor eğer 9 stopluk bir filtremiz varsa bu sefer pozlama yapacağımız değer 2dk.8sn.oluyor. Şimdi hesaplamayı bitirdiğimiz için artık çekimi gerçekleştirme zamanı geldi. Makineyi manuel "M" moda alıyoruz ve perde hızı değerlerinin en sonunda bulunan "B" (Bulb) yi seçiyoruz. Bulb mod bize deklanşöre basık tuttuğumuz süre boyunca pedenin açık kalmasını sağlıyor. 4dakika boyunca deklanşöre basık tutamayacağımız için de yukarıda bahsettiğim shutter remote /shutter cable olarak geçen kumandaya ihtiyacımız var. Örneğimize dönersek manuel modda önceden belirlediğimiz aperture ve iso değerini girdikten ve SS değeri olarak B’yi seçtikten sonra kablolu kumandamızı makinenin girişine takıp hesapladığımız 4dk16sn.lik süreyi kumandaya giriyoruz. Son kontrolleri yapıp tripodun sağlamlığını kontrol edip titreşim engelleyiciyi de kapattıktan sonra kumandanın deklanşör tuşuna basıp 4dakika beklemeye başlıyoruz ve sonunda fotoğrafımızı mutlu bir şekilde elde ediyoruz.
Konuyu merak edenler için biraz uzun ve detaylı yazmak istedim umarım sıkıcı olmamıştır. 4-5 dakika pozladığım fotoğraflar var ama paylaşmıyorum çünkü durağan bir denizi uzun uzun çekmenin hiçbir anlamı yokmuş onu öğrendim
Tekniği öğrendikten sonra güzel sonuçlar verecek mekan ve zaman yaratmak sizin elinizde. Akan bir suyu 1 saniye pozlamak tamamen durgun bir denizi 1 dakika pozlamaktan çok daha güzel sonuçlar verecektir. Özellikle hareketli su kaynaklarının ve hava akım olaylarının çokça olduğu mekanlarda güzel sonuçlar yakalayabilirsiniz. Deneme yapmak isteyenler için naçizane tavsiyem ND filtre almak için acele etmemeniz, ilk başta biraz erken kalkarak sadece tripod kullanarak denemeler yapmanızdır. Zaten işin matematiğine alıştıkça hangi ışık ortamında nasıl bir filtre kullanacağınızı çözeceksinizdir. Başarılı Türk örneklerden Özlem Acaroğlu'nun fotoğraflarını incelemenizi tavsiye edebilirim. https://www.flickr.com/photos/68571213@N07/ Konuyu mümkün olduğunca güncel tutmaya çalışacağım. Herkese bol keyifli çekimler
